Automat czy manual - które rozwiązanie jest lepsze?
Niezależnie od tego, czy wybieramy samochód nowy, czy używany, to często stajemy przed dylematem, jaką skrzynię biegów wybrać – automatyczną, a może manualną? Wybór ten bynajmniej nie jest prosty, a sytuacji nie poprawia fakt, że na ten temat krąży wiele mitów oraz nieprecyzyjnych lub zwyczajnie fałszywych informacji. Każdy też kieruje się nieco innymi priorytetami przy zakupie auta, więc ciężko jednoznacznie wskazać uniwersalnie lepsze rozwiązanie. W tym artykule omówimy najważniejsze wady i zalety skrzyń automatycznych i manualnych, zweryfikujemy popularne stereotypy i podpowiemy, jak dokonać trafnej decyzji przy zakupie samochodu.
Kiedy warto zainwestować w manualną skrzynię biegów?
Testując współczesne samochody, można wysnuć tezę, że skrzynie automatyczne zostały tak dopracowane, że pod niemal każdym względem przewyższają przekładnie manualne. Od tej zasady są jednak wyjątki, a już w szczególności na rynku samochodów używanych. Wybór manualnej skrzyni warto poważnie rozważyć, gdy kupujemy auto kilkunastoletnie i starsze, bo konstrukcje automatów z tamtych lat niekiedy pozostawiają wiele do życzenia, pogarszają dynamikę, płynność jazdy i zwiększają spalanie. Są to natomiast kwestie bardzo indywidualne i najlepiej zapoznać się z opiniami użytkowników konkretnego modelu. Nie można zapomnieć też o aspektach ekonomicznych – skrzynia manualna jest przeważnie tańsza w zakupie i późniejszej eksploatacji, jeśli tylko obchodzimy się z nią umiejętnie.
Automatyczna skrzynia biegów - w jakich warunkach się sprawdzi?
Wśród wielu osób panuje przekonanie, że automatyczna skrzynia biegów stworzona jest dla kierowców, którzy po prostu nie najlepiej radzą sobie z ręczną zmianą przełożeń. Często wystarczy jednak krótka próba jazdy z automatem i okazuje się, że jest to wygoda, do której można się przyzwyczaić w jednej chwili. Skrzynia automatyczna doceniana jest najbardziej w mieście, gdzie jadąc mozolnie w korku, nie musimy przejmować się, by odpowiednio operować sprzęgłem i ciągle przerzucać biegi. Automat może być również nieoceniony dla osób, które obawiają się jazdy samochodem i nie czują się pewnie za kierownicą.
Brak ryzyka zgaśnięcia silnika i pomyłki przy wrzucaniu biegu oraz tylko dwa pedały do opanowania (gaz i hamulec) pozwolą skupić się na drodze i innych jej uczestnikach. Automatyczna skrzynia biegów to absolutnie nie jest propozycja wyłącznie do miasta. Producenci zazwyczaj stosują system wyboru trybów jazdy, wpływających na działanie automatu. Standardem jest obecność trybu sportowego i ekonomicznego, które pozwalają dostosować pracę skrzyni do różnych warunków.
Kontrola nad samochodem i radość z jazdy
Chyba najczęściej powtarzanym uzasadnieniem, dlaczego manualna skrzynia biegów jest lepsza, to poczucie pełnej kontroli nad pojazdem i pełniejsza radość z jazdy. Czy tak jest w rzeczywistości? Owszem, ale w bardzo nielicznych przypadkach. Niektóre samochody faktycznie wyposażane są w perfekcyjnie zestrojone manualne skrzynie biegów, które potrafią dostarczyć satysfakcjonujący sposób prowadzenia oraz ogrom przyjemności w ich obsłudze. Mowa tu natomiast przede wszystkim o autach sportowych, a wybitne skrzynie manualne można spotkać chociażby w takich modelach jak Ford Mustang Mach 1, Porsche 911 czy Mazda MX-5. Tam ręczna zmiana biegów to nieracjonalna frajda, z którą trudno dyskutować przy użyciu logicznych argumentów. Nie jest też tak, że automatyczna skrzynia biegów odbiera jakąkolwiek kontrolę nad działaniem napędu. W zdecydowanej większości automaty posiadają tryb ręcznej zmiany biegów, obsługiwany najczęściej dwoma łopatkami umieszczonymi za kierownicą – jedną z nich wrzucamy bieg wyższy, a drugą niższy. Rozwiązanie proste w obsłudze, a przy tym pozwalające poczuć się jak za sterami sportowego bolidu.
Samochód z automatyczną skrzynią biegów - znak naszych czasów
Wzrost zainteresowania automatycznymi skrzyniami biegów dynamicznie postępuje i to niezależnie od tego, czy mówimy o rynku pierwotnym, czy wtórnym. Stoi za tym przede wszystkim potrzeba komfortu i traktowanie samochodu jak narzędzia, którego główną funkcją jest zapewnienie bezwysiłkowego transportu z punktu A do punktu B. Widać to m.in. po wzroście usług wszelkiego rodzaju form wynajmu samochodów w ostatnich latach, a flota aut w wypożyczalniach zbudowana jest głównie w oparciu właśnie o modele z automatami. Automatyczna skrzynia biegów nie wiąże się już również z ogromnym wydatkiem i minęły czasy, gdy dostępna była wyłącznie w segmencie premium. Obecnie automat znaleźć można niemal w każdym typie samochodu i to zarówno nowym, jak i używanym.
Zalety i wady automatycznej skrzyni biegów
Automatyczna skrzynia biegów to pojęcie wbrew pozorom bardzo ogólne i określeniem tym opisuje się zbiór, do którego należy m.in. dwusprzęgłowa skrzynia DSG, bezstopniowa przekładnia CVT czy skrzynia zautomatyzowana. Każda konstrukcja ma nieco inną charakterystykę pracy oraz swoje mocne i słabe strony. Wszystkie automaty łączy jednak brak obecności pedału sprzęgła, a kierowca zupełnie nie musi przejmować się zmianą biegów. Zaletą jest też bezpieczeństwo, szczególnie dla mniej doświadczonych kierowców, którzy korzystając z automatycznej skrzyni, mogą więcej uwagi poświęcić temu, co dzieje się wokół pojazdu. Do tego nie pojawia się ryzyko wrzucenia niewłaściwego biegu, co mogłoby łatwo doprowadzić do drogich w naprawie uszkodzeń. Nowoczesne automaty są dodatkowo znacznie szybsze, zapewniają płynniejszą jazdę i dysponują większą liczbą biegów w porównaniu do manuali. Nierzadko okazują się przy tym zadowalać mniejszymi ilościami paliwa.
Podstawową wadą skrzyń automatycznych jest większy poziom skomplikowania, co jednoznacznie przekłada się na wyższą cenę zakupu i ewentualnych napraw lub prac konserwacyjnych. Pamiętajmy jednocześnie, że powstaje coraz więcej warsztatów, które specjalizują się w naprawach skrzyń automatycznych, a szeroka dostępność części zamiennych powoduje, że podstawowe działania serwisowe nie będą trwały dłużej niż w przypadku skrzyni manualnej. Do wad należy dopisać jeszcze brak możliwości holowania niektórych samochodów z automatycznymi skrzyniami i ogólnie więcej trudności z tym związanych. Ponadto, jeśli w samochodzie z automatem rozładuje się akumulator, nie uruchomimy go tzw. metodą „na pych”.
Tysiące manuali, setki automatów - a może niebawem jednak na odwrót?
Aktualnie na ulicach Europy, w tym także Polski, spotkać można wyraźnie więcej samochodów z manualem niż automatem. Proporcje te jednak szybko się zmieniają i automatyczna skrzynia biegów przekonuje do siebie coraz większą grupę klientów. Trend ten jest tak istotny, że część firm motoryzacyjnych zapowiedziało stopniową eliminację skrzyń manualnych ze swojej oferty, a wśród nich są tak kluczowi gracze, jak Mercedes czy Volkswagen. Powodem tego jest na tyle wysoki popyt na automaty, że utrzymywanie produkcji skrzyń manualnych staje się nieopłacalne. Dojrzałość technologiczna automatów sprawia również, że są one przystępne cenowo i dostępne nawet w najtańszych samochodach. Dodajmy, że coraz popularniejsze auta elektryczne w ogóle nie posiadają klasycznej skrzyni biegów, więc o ręcznej zmianie przełożeń nie może być mowy. Wszechobecne samochody hybrydowe z kolei z przyczyn konstrukcyjnych występują praktycznie wyłącznie w połączeniu z automatyczną skrzynią biegów. Wszystko to prowadzi nas do wniosku, że odwrót od skrzyń manualnych jest nieuchronny i nastąpi to w przewidywalnej przyszłości. Być może część osób odczuje ich brak, ale to właśnie w kierunku wielowymiarowej automatyzacji zmierza współczesna motoryzacja.
Michał Borowski
