Paliwo tanieje. Już tylko 5.60 za litr 95. Wyjaśniamy co kształtuje taką cenę

W ostatnich dniach na stacjach paliwowych obserwowany jest spadek cen. Najniższa przez nasz zauważona to 5 zł. 60 gr. za 1 litr benzyny 96 PB. Czym to jest spowodowane? Poniżej postaramy się odpowiedzieć od czego zależą ceny paliw.

Ceny paliw to temat, który regularnie budzi emocje. Każda zmiana cen wpływa na portfele konsumentów, koszty produkcji, transportu oraz ogólny stan gospodarki. Przyglądając się fluktuacjom cen paliw w Polsce, można dostrzec wiele zmiennych wpływających na ten proces. Czy to cena ropy naftowej, kurs walutowy, polityka podatkowa czy sytuacja międzynarodowa – wszystkie te czynniki w różnym stopniu decydują o końcowej cenie, którą widzimy na stacji paliwowej.

Cena ropy naftowej na światowych rynkach

Bez wątpienia jednym z najważniejszych elementów kształtujących ceny paliw w Polsce (jak i na całym świecie) jest cena surowca, czyli ropy naftowej. Ropa jest głównym składnikiem paliwa, a jej cena podlega dużym wahaniom na globalnych rynkach. Oto kilka czynników, które wpływają na światowe ceny ropy:

• Popyt i podaż – Zasada ekonomiczna popytu i podaży dotyczy również rynku ropy naftowej. Gdy produkcja przewyższa zapotrzebowanie, cena surowca spada. Analogicznie, kiedy zapotrzebowanie na ropę rośnie (np. w okresach wzmożonej aktywności gospodarczej), ceny ropy mogą znacznie wzrosnąć.

W ostatnich latach pandemia COVID-19 była przykładem sytuacji, kiedy globalny popyt na ropę gwałtownie spadł, co miało bezpośredni wpływ na ceny paliw na całym świecie.

• Polityka krajów OPEC – OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) to organizacja skupiająca największych światowych producentów ropy naftowej. Ich decyzje o poziomie produkcji mają ogromny wpływ na globalne ceny ropy. Jeśli kraje OPEC decydują się na zmniejszenie produkcji, podaż surowca na rynku maleje, co automatycznie powoduje wzrost cen.
• Geopolityka – Ceny ropy są bardzo wrażliwe na sytuację polityczną w krajach będących głównymi producentami surowca. Konflikty zbrojne, sankcje gospodarcze czy problemy z wydobyciem mogą prowadzić do ograniczenia podaży, co przekłada się na wyższe ceny. Przykładem może być sytuacja w krajach Bliskiego Wschodu, które są głównymi dostawcami ropy, lub sankcje nakładane na Rosję po agresji na Ukrainę.

Kurs walutowy – PLN vs USD

Ceny ropy naftowej na globalnych rynkach wyrażane są w dolarach amerykańskich (USD), co oznacza, że wartość polskiej waluty względem dolara ma ogromny wpływ na ceny paliw w Polsce. Kiedy złoty jest słaby w stosunku do dolara, polskie rafinerie muszą zapłacić więcej za zakup ropy, co przekłada się na wyższe ceny paliw.

• Fluktuacje kursu – Wartość polskiego złotego w stosunku do dolara może zmieniać się z różnych przyczyn, takich jak polityka monetarna Narodowego Banku Polskiego (NBP), poziom stóp procentowych, a także ogólny stan gospodarki krajowej. W okresach destabilizacji politycznej lub ekonomicznej inwestorzy często uciekają do tzw. bezpiecznych walut, takich jak dolar, co może prowadzić do osłabienia waluty krajowej.
• Polityka monetarna USA – Ważnym czynnikiem jest również polityka prowadzona przez Rezerwę Federalną Stanów Zjednoczonych (Fed). Jeśli Fed podnosi stopy procentowe, dolar się umacnia, co z kolei może podnieść koszty importu ropy dla Polski, a tym samym ceny paliw.

3. Podatki

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na ceny paliw w Polsce są podatki. W Polsce na cenę paliwa składa się kilka obciążeń podatkowych, z czego największe znaczenie mają:

• Akcyza – Jest to podatek pośredni, który nakładany jest na określone produkty, w tym na paliwa. Wysokość akcyzy jest stała i ustalana przez rząd, co oznacza, że nie zależy bezpośrednio od ceny surowca. Niemniej jednak, zmiany w wysokości akcyzy mogą wpłynąć na ceny paliw przy dystrybutorach.
• Podatek VAT – W Polsce obowiązuje standardowa stawka VAT w wysokości 23%. Jest on naliczany od całości ceny paliwa, włącznie z akcyzą, co dodatkowo podnosi końcowy koszt.
• Opłata paliwowa – Jest to kolejny składnik cen paliwa, który ma za zadanie finansować infrastrukturę drogową w kraju. W Polsce opłata paliwowa jest również stała i doliczana do każdego litra sprzedanego paliwa.
• Polityka rządu – Decyzje polityczne, takie jak zmiany w akcyzie lub VAT, mogą znacząco wpłynąć na ceny paliw. W okresach inflacji lub kryzysu gospodarczego, rząd może zdecydować się na tymczasowe obniżki podatków, aby złagodzić skutki wysokich cen.

Marże rafinerii i stacji paliw

Kolejnym czynnikiem wpływającym na ceny paliw są marże nałożone przez rafinerie oraz stacje paliw.

• Marża rafinerii – To różnica między ceną zakupu surowca (ropy) a ceną sprzedaży gotowego produktu (benzyny, oleju napędowego). Marże mogą się zmieniać w zależności od kosztów produkcji, popytu na paliwa oraz sytuacji ekonomicznej. W okresach zwiększonego zapotrzebowania (np. w czasie wakacji), marże mogą być wyższe.
• Marża stacji paliw – Każda sieć ma swoją politykę cenową, a marża nałożona przez stację jest kluczowym elementem, który wpływa na ostateczną cenę paliwa. Stacje paliw nie tylko muszą zarobić na sprzedaży paliwa, ale także pokryć koszty operacyjne, takie jak transport, wynagrodzenia pracowników, koszty utrzymania infrastruktury itp.

Koszty logistyki i transportu

Koszty transportu paliw z rafinerii do stacji paliw również mają wpływ na cenę końcową. Polska, jako kraj o dość dużej powierzchni, posiada rozbudowaną sieć transportu paliw, jednak koszty związane z logistyką, w tym z transportem surowców, magazynowaniem, a także dystrybucją, mogą się różnić w zależności od regionu i odległości od głównych centrów zaopatrzeniowych.

• Odległość od rafinerii – Paliwa muszą być transportowane z rafinerii do stacji paliw w całym kraju. Im dalej znajduje się stacja od źródła zaopatrzenia, tym wyższe są koszty transportu. W Polsce kluczowymi ośrodkami rafineryjnymi są Płock (gdzie działa PKN Orlen) oraz Gdańsk.
• Rodzaj transportu – Paliwa mogą być transportowane drogą lądową (cysternami), koleją lub rurociągami. Każdy z tych sposobów transportu wiąże się z innymi kosztami, co również wpływa na ostateczną cenę paliwa.

Sytuacja międzynarodowa

Światowe wydarzenia mają bezpośredni wpływ na ceny paliw, również w Polsce. W ostatnich latach można było zaobserwować kilka przykładów, kiedy ceny surowców na globalnych rynkach rosły na skutek wydarzeń międzynarodowych.

• Konflikty zbrojne – Konflikty w regionach bogatych w surowce, takie jak Bliski Wschód czy Afryka Północna, mogą prowadzić do zakłóceń w dostawach ropy, co wpływa na globalną podaż. W takich sytuacjach ceny paliw zwykle rosną.
• Sankcje międzynarodowe – Sankcje nałożone na kraje będące głównymi producentami ropy (np. Iran czy Rosja) mogą ograniczyć dostępność surowca na światowym rynku, co prowadzi do wzrostu cen. Na przykład po nałożeniu sankcji na Rosję w wyniku agresji na Ukrainę, ceny ropy gwałtownie wzrosły, co miało bezpośrednie przełożenie na ceny paliw w Polsce.
• Pandemie i klęski żywiołowe – Wydarzenia o skali globalnej, takie jak pandemia COVID-19, również mogą wpłynąć na rynek paliw. W okresie pandemii zapotrzebowanie na paliwa spadło, co spowodowało tymczasowe obniżki cen. Jednak w miarę odradzania się gospodarki po pandemii, ceny zaczęły rosnąć.

Polityka klimatyczna i ekologiczna

Coraz większy nacisk na ograniczenie emisji CO2 i politykę proekologiczną ma również wpływ na ceny paliw. Regulacje dotyczące emisji, norm jakości paliw czy wprowadzanie biopaliw mogą prowadzić do zwiększenia kosztów produkcji, co przekłada się na ceny dla konsumentów.

• Unijna polityka klimatyczna – Polska, będąca członkiem Unii Europejskiej, jest zobowiązana do przestrzegania unijnych regulacji dotyczących emisji gazów cieplarnianych. W związku z tym wprowadza się coraz bardziej restrykcyjne normy dotyczące jakości paliw, co może wiązać się z wyższymi kosztami ich produkcji.