Prędkość twojego samochodu według auta, GPS i… policji. Który pomiar jest prawdziwy?

Prędkościomierz samochodowy

Większość kierowców traktuje wskazania własnego prędkościomierza jako najbliższą prawdzie. To jednak złudzenie. Prędkościomierze w pojazdach są konstruowane tak, aby zawsze zawyżać rzeczywistą prędkość jazdy. Jest to celowy zabieg wynikający z międzynarodowych regulacji homologacyjnych (m.in. regulaminu EKG ONZ nr 39). Dopuszczalna tolerancja to zawyżenie od 0% do 10% + 4 km/h względem rzeczywistej prędkości.

Dlaczego tak się dzieje?

Bezpieczeństwo i margines błędu: Producenci wolą "dmuchać na zimne". Jeśli prędkościomierz pokazuje 100 km/h, a ty jedziesz realnie 95-98 km/h, daje ci to niewielką, ale kluczową poduszkę bezpieczeństwa przed nieświadomym przekroczeniem limitu. Eliminuje to również ryzyko roszczeń wobec producenta, gdyby prędkościomierz zaniżał pomiar.

Zmienne czynniki: Rzeczywista prędkość zależy od dokładnego obwodu koła. Zużycie bieżnika, ciśnienie w oponach, a nawet zamontowanie opon o innej specyfikacji niż fabryczne (choćby inny rozmiar czy profil) – wszystko to może minimalnie wpłynąć na pomiar dokonywany zwykle pośrednio (poprzez pomiar obrotów wału i przeliczenie na prędkość przy założeniu nominalnego obwodu koła).

Podsumowując: Prędkościomierz samochodowy jest twoim podstawowym, lecz ostrożnym doradcą. Pokazuje nieco więcej, niż jedziesz naprawdę, aby chronić cię przed nieświadomym błądzeniem poza limity. Nie jest jednak instrumentem metrologicznym o najwyższej precyzji.

Nawigacja GPS

Nawigacja satelitarna mierzy prędkość w zupełnie inny sposób. Oblicza ją na podstawie zmiany twojej pozycji geograficznej w czasie, uzyskanej z sygnałów satelitarnych. Pod względem czysto fizycznym i matematycznym, ta metoda jest potencjalnie najdokładniejsza w określaniu rzeczywistej prędkości pojazdu względem podłoża, gdyż jest niezależna od mechaniki samochodu.

Gdzie tkwi haczyk? Dokładność pomiaru GPS zależy od jakości sygnału i liczby satelit. W głębokich wąwozach, tunelach, wśród gęstej zabudowy wysokich budynków lub pod gęstym listowiem drzew sygnał może być zanikający, zakłócany lub odbijany (tzw. efekt wielodrogowy). To prowadzi do błędów w pozycjonowaniu, a co za tym idzie, do "skoków" lub opóźnień w pomiarze prędkości.

Ponadto tańsze lub starsze urządzenia mogą aktualizować pozycję (a więc i obliczać prędkość) rzadziej niż droższe modele, co na zakrętach lub przy dynamicznym przyspieszaniu/hamowaniu powoduje mniej precyzyjne odczyty chwilowe.

Warto pamiętać, że  GPS najlepiej radzi sobie z pomiarem prędkości średniej na prostych odcinkach. Nagłe manewry mogą chwilowo zaburzyć odczyt.

Podsumowując: Nawigacja GPS jest doskonałym narzędziem do weryfikacji wskazań prędkościomierza samochodowego na otwartej, niezacienionej drodze, zwłaszcza podczas stabilnej jazdy prostym odcinkiem. Pokazuje rzeczywistą prędkość względem podłoża, często z dokładnością do 1-2 km/h w dobrych warunkach. Jej główną wadą jest podatność na zakłócenia środowiskowe.

Policyjny fotoradar

Gdy w grę wchodzi mandat lub skierowanie sprawy do sądu, jedynym wiążącym pomiarem jest ten dokonany przez certyfikowany i legalizowany przyrząd pomiarowy używany przez uprawnione służby. Fotoradary (działające na zasadzie radaru dopplerowskiego) oraz coraz popularniejsze lidary (wykorzystujące wiązkę laserową) przechodzą rygorystyczne procedury.

Co gwarantuje ich wiarygodność? Każdy przyrząd przed dopuszczeniem do użytku musi posiadać odpowiedni certyfikat potwierdzający zgodność z normami, a następnie podlega okresowej legalizacji (zwykle co 2 lata) w uprawnionym laboratorium wzorcującym (np. Głównym Urzędzie Miar). To potwierdza jego dokładność w całym zakresie pomiarowym.

Pomiary (przynajmniej teoretycznie, bywa, że policja ma z tym problemy) są wykonywane według ściśle określonych procedur. Przed rozpoczęciem kontroli (lub na jej początku) funkcjonariusz musi zweryfikować podstawowe parametry urządzenia (np. datę, godzinę, poprawność kalibracji wewnętrznej). Urządzenia stacjonarne są montowane w sposób minimalizujący wpływ czynników zewnętrznych.

Nowoczesne urządzenia nie tylko mierzą prędkość, ale również dokumentują zdarzenie (zdjęcie, film), rejestrując m.in. numer rejestracyjny, datę, godzinę, miejsce, zmierzoną prędkość oraz kierunek jazdy. To zabezpiecza dowód.

Dopuszczalny błąd pomiarowy dla nowoczesnych radarów i lidarów jest bardzo niski, zwykle rzędu ±1 do ±3 km/h (w zależności od typu i zakresu). W praktyce, pomimo że prawo często dopuszcza pewien margines (np. 10 km/h) przy naliczaniu mandatów (co ma związek z tolerancją wszystkich urządzeń w łańcuchu pomiarowym, w tym prędkościomierza pojazdu), sam pomiar urządzenia jest precyzyjny.

Podsumowując: Policyjny pomiar fotoradarem lub lidarem to najbardziej wiarygodna i jedyna prawnie wiążąca metoda ustalenia prędkości w przypadku kontroli drogowej i ewentualnego postępowania. Jego dokładność i rzetelność są potwierdzone procedurami certyfikacyjnymi i legalizacyjnymi. To niepodważalny dowód w świetle prawa.

Jak obserwować prędkość, by jechać bezpiecznie i zgodnie z prawem?

W codziennej jeździe ufaj swojemu prędkościomierzowi jako podstawie, ale pamiętaj, że pokazuje nieco za dużo. Jeśli wskazuje 105 km/h w terenie z limitem 100 km/h, prawdopodobnie jedziesz zgodnie z przepisami (ok. 98-102 km/h rzeczywiście).

Używaj GPS-a jako weryfikatora na dobrych odcinkach. Jeśli GPS konsekwentnie pokazuje znacząco niższą prędkość niż twój prędkościomierz (np. różnica 5-7 km/h lub więcej), możesz być spokojniejszy o margines przed przekroczeniem limitu. Pamiętaj jednak o jego ograniczeniach.

Traktuj policyjny pomiar jako wiążący. Jego dokładność jest najwyższa i potwierdzona prawnie. Próby podważania go w oparciu o wskazania prędkościomierza lub GPS-a w sądzie są z góry skazane na niepowodzenie.

Najważniejsza zasada? Nie polegaj ślepo na żadnym przyrządzie, aby jechać "na granicy". Nowe, surowe przepisy (zwłaszcza planowana karalność więzieniem za drastyczne przekroczenia) jasno pokazują kierunek: bezpieczeństwo bierze górę nad ryzykanctwem. Utrzymywanie prędkości wyraźnie poniżej maksymalnego limitu, z uwzględnieniem warunków drogowych, daje największą szansę na uniknięcie tragedii i kosztownych konsekwencji prawnych. W ostatecznym rozrachunku, to twoja ocena sytuacji i zdrowy rozsądek są najlepszymi "miernikami" bezpiecznej prędkości.

Szerokiej drogi życzy moto.vehis.pl