Segment SUV-ów w ostatnim czasie zdominował rynek i auta tego typu pojawiły się w ofercie niemal każdego producenta. Jednocześnie segment ten dosyć mocno odbiegł od pierwotnych założeń. SUV (Sport Utility Vehicle/samochód sportowo-użytkowy) to miał być samochód terenowy, który zarazem wplatał zalety cechujące auta typowo osobowe (komfort jazdy, przestronne i wygodne wnętrze). Ogromny wpływ na rozwój tego rozdziału motoryzacji miały chociażby modele Land Rovera. Obecnie oferowane SUV-y nie zawsze mają nawet napęd na cztery koła, a często to nawiązanie do aut terenowych sprowadza się wyłącznie do aspektów wizualnych. Są jednak wyjątki, a my zrobiliśmy przegląd współczesnych SUV-ów, które poradzą sobie w trudnym terenie
.
Różnice między typowym samochodem terenowym a SUV-em
Klasyczne samochody terenowe pod wieloma względami różnią się od SUV-ów, choć niekiedy różnice te mocno się zacierają. Jedną z głównych cech samochodów terenowych jest konstrukcja nadwozia oparta na ramie, podczas gdy SUVy posiadają nadwozie samonośne. Drugi aspekt to zawieszenie - terenówka najczęściej będzie miała sztywne mosty (a co najmniej jeden), a w przypadku SUV-ów będzie to zawieszenie niezależne. Kolejną różnicą jest napęd. SUV-y (o ile w ogóle posiadają napęd na obie osie) przystosowane są do tego, by zapewniały bezpieczeństwo prowadzenia w każdych warunkach i radziły sobie przy tym w lekkim terenie. Takie pojazdy mogą oferować zatem ciągłą pracę z uruchomionym napędem na cztery koła, co nie jest wcale oczywiste. Gdy bowiem weźmiemy za przykład typową terenówkę, to tam napęd domyślnie przenoszony jest na tylną oś, a przednie koła możemy dołączyć ręcznie (np. przy użyciu pokrętła, dźwigni, przycisku). Często jednak, przez brak centralnego mechanizmu różnicowego, z tak zapiętym napędem nie powinniśmy poruszać się po asfalcie. Oprócz tego samochody terenowe przeważnie wyposażane są w reduktor (dodatkowe przełożenie terenowe), co wśród SUV-ów jest wyjątkową rzadkością.
SUV terenowy - jakie powinien mieć cechy?
Jest kilka aspektów, które pomogą nam z grubsza ocenić, jaki jest potencjał terenowy SUV-a, którego zakup rozpatrujemy. Kluczowy jest rzecz jasna układ napędowy - oczywiście wymagany jest napęd na cztery koła, ale warto poświęcić więcej uwagi temu tematowi. W trudnych warunkach przyda się, gdy napęd posiada opcję stałego zablokowania przenoszenia momentu obrotowego na obie osie. Dodatkowo przyjrzyjmy się, jakie są dostępne tryby jazdy. Współczesna elektronika potrafi wyraźnie podnieść możliwości terenowe samochodu i to ważne, gdy dysponuje specjalnymi trybami jazdy po grząskim gruncie, piasku, śniegu czy kamieniach. Nieoczywistym, ale niezwykle istotnym systemem, jest także asystent zjazdu ze wzniesienia (Hill Descent Control).
Nie można też pominąć geometrii nadwozia. Sprawdźmy przede wszystkim, jaki jest prześwit - wyniki powyżej 18 cm już dają poczucie bezpieczeństwa podczas jazdy w warunkach terenowych. Do tego ważny jest kąt natarcia (określa pod jak strome zbocze możemy podjechać bez uszkodzenia przedniego zderzaka) oraz kąt zejścia (definiuje, z jak stromego wzniesienia możemy zjechać bez uszkodzenia tylnego zderzaka). W tym przypadku wartości w okolicach 25 stopni i więcej możemy uznać za przyzwoite. Na kąty natarcia oraz zejścia pozytywny wpływ mają krótkie zwisy z przodu i z tyłu pojazdu. Jest jeszcze kąt rampowy, który w uproszczeniu mówi o tym, jakie jest ryzyko zawiśnięcia auta na pokonywanym wzniesieniu - wartość tego parametru wynosząca co najmniej 20 stopni jest już zadowalająca. Jeśli ktoś swoim SUV-em planuje wjeżdżać w wyjątkowo trudne warunki, to dobrze, żeby sprawdził, jaka jest jego głębokość brodzenia - to parametr definiujący do jak głębokiej wody możemy wjechać bez uszkodzenia auta.
Nissan X-Trail e-Power e-4orce
Nowy Nissan X-Trail to SUV z napędem na cztery koła (opcjonalnym), ale nie takim do końca zwyczajnym. Tutaj na pokładzie znajdują się aż trzy silniki - jeden benzynowy oraz dwa motory elektryczne. Łącznie ten zestaw daje kierowcy do dyspozycji 213 KM mocy do wykorzystania. Jednostka benzynowa nie zajmuje się napędem kół, a jedynie generowaniem prądu, który zasila silniki elektryczne. Jest to zatem układ hybrydy szeregowej i z pełnoprawnym stałym napędem na wszystkie koła - Nissan tę technologię określa jako e-Power e-4orce. W rezultacie Nissan X-Trail jeździ w sposób bardzo zbliżony do aut elektrycznych - nie ma tu klasycznej skrzyni biegów, a moc przekazywana jest przez jednobiegową przekładnię. A jakie to wszystko ma przewagi w terenie? Otóż silniki elektryczne pozwalają na sterowanie ich obrotami z niemal aptekarską dokładnością. Oznacza to, że podczas jazdy na jazdy na śliskiej lub grząskiej nawierzchni, koła mogą balansować na granicy uślizgu i jak najskuteczniej przenosić moc z kół na podłoże. Do tego dochodzi wsparcie szeregu systemów elektronicznych, które kontrolują trakcję, a do tego potrafią symulować klasyczne blokady mechanizmów różnicowych. Po właściwościami jezdnymi Nissana X-Traila wyróżnia także bogate wyposażenie i przestronne wnętrze, w tym opcja zamówienia wersji 7-osobowej.
Jeep Compass
Jeep to marka, która wśród entuzjastów off roadu cieszy się popularnością nieprzerwanie od wielu lat. Z początku oferta Jeepa sprowadzała się wyłącznie do samochodów terenowych, ale z czasem, w celu dopasowania do rynku, producent ten zaczął też oferować auta osobowe, w tym też wersje z napędem na przednie koła. DNA marki zostało jednak zachowane i przykładem tego jest model Compass w wersji Trailhawk. Ten pojazd zaprojektowany został do prawdziwie terenowej jazdy i rzeczywiście świetnie radzi sobie na bezdrożach. Wpływ na to ma wysoki prześwit (21 cm), terenowo ukształtowane zderzaki i sprawny napęd na obie osie. Ofertę Compassa zdominowały silniki benzynowe (mniej lub bardziej zelektryfikowane), a odmiana Trailhawk to obecnie hybryda typu plug-in. W tym przypadku napęd na przednie koła realizowany jest przez silnik spalinowy, a tylną oś napędza silnik elektryczny. Cały układ wspiera bateria o pojemności 11,4 kWh z możliwością ładowania z zewnątrz. Ponadto Jeep Compass oferuje rozbudowany zestaw trybów jazdy z funkcją zablokowania napędu 4x4, a także specjalny tryb LOW, który daje namiastkę reduktora i poprawia możliwości jazdy na przykład po piasku. Taki zestaw przekłada się też na niskie zużycie paliwa, szczególnie gdy mamy możliwość regularnego ładowania auta.
Subaru Forester
Subaru Forester to także jeden z pierwszych SUVów w historii, który odznaczał się ponadprzeciętną dzielnością w terenie. Samochód ten zachował swoje dwa najbardziej rozpoznawalne elementy - silnik typu bokser oraz stały symetryczny napęd na obie osie (Symmetrical AWD). Obecnie Forester dostępny jest wyłącznie w wydaniu hybrydowym o mocy 150 KM i w zestawie z bezstopniową skrzynią CVT. Skuteczny układ 4x4 wspierany jest przez tryb X-MODE - to specjalny zestaw ustawień, które przystosowują cały układ napędowy do jazdy w terenie. Forester oferuje praktyczne i bogate wnętrze, choć nie stawia przy tym na efektowne gadżety czy nowinki technologiczne. Jego design spodoba się miłośnikom japońskiego stylu - z zewnątrz od razu widać azjatyckie pochodzenie tego auta.
Toyota RAV4 Adventure
Toyota RAV4 to nie jest samochód, który od razu kojarzy się z kategorią terenową, ale występuje w odmianie Adventure, która wprowadza więcej zadziorności. Toyota RAV4 Adventure wyróżnia się zmienioną stylistyką, dodatkowymi poszerzeniami nadwozia, osłonami podwozia z przodu i z tyłu, a także zwiększonym prześwitem (20 cm). W standardzie otrzymujemy też hybrydowy układ napędowy AWD-i - to autorskie rozwiązanie Toyoty, w którym przednią oś napędza silnik benzynowy (wolnossący 2.5 litra) wraz z silnikiem elektrycznym, a za napęd tylnych kół odpowiada dodatkowy silnik elektryczny (którego moment obrotowy to solidne 202 Nm). Łącznie dostępna moc wynosi 222 KM. Jazdę w terenie wspiera tryb Trail - przestawia on działanie kontroli trakcji na warunki ograniczonej przyczepności i również wykorzystuje układ hamulcowy, by blokować ślizgające się koła i przenosić moc na te, które utrzymują kontakt z podłożem.
Suzuki Vitara
Suzuki Vitara to bardzo zachowawczo zaprojektowany SUV, który na tle konkurencji nieco odstaje w zakresie ogólnie pojętej nowoczesności. Oferuje jednak w zupełności przyzwoite wyposażenie, a niedawny lifting zrównał poziom systemu multimedialnego do obecnych standardów. Auto może być wyposażone w napęd 4x4, który producent określa jako AllGrip Select. Sposób działania jest podobnych jak w większości SUV-ów - domyślnie napędzane są koła przednie, a w razie potrzeby tylną oś dołącza elektromagnetyczne sprzęgło wielopłytkowe. Rozdziałem napędu pomiędzy osiami zajmuje się komputer pokładowy, który na bieżąco analizuje informacje z czujników skrętu kierownicą, położenia pedału przyspieszenia, a także wykrywa poślizg kół. Kierowca może zmienić charakterystykę pojazdu poprzez tryby jazdy. Dostępny jest między innymi tryb Snow, który minimalizuje ryzyko poślizgu kół i wspomaga ruszanie na śliskiej nawierzchnie. Tryb Lock stworzony został typowo z myślą o jeździe w terenie - jego uaktywnienie przenosi napęd pomiędzy osiami w stosunku bliskim do 50/50, a do tego system hamuje wtedy koła, które stracił kontakt z podłożem, co pozwala efektywniej rozdzielić siłę napędową. Poza tym ważnym atutem Suzuki Vitary jest też jego niewielka masa (1075-1315 kg), dzięki czemu samochód łatwiej pokonuje piasek i wszelkiego rodzaju grząskie podłoża.
Dacia Duster
Dacia Duster to niepozorny SUV, który jednak zdobył serca miłośników jazdy po bezdrożach. Nowa Dacia Duster niedawno zadebiutowała i zmian jest całe mnóstwo - od stylistyki, przez wnętrza, aż wreszcie po układ napędowy. Producent chwali się, że podniósł możliwości do jazdy w terenie, które i tak były już ponadprzeciętnie wysokie w poprzednim modelu. Zwiększeniu uległ prześwit (do 217 mm), a także poprawiły się kąty (natarcia 31 stopni oraz zejścia 36 stopni). Pojazd zyskał nowy silnik 1.3 TCe o mocy 130 KM, wspomagany układem miękkiej hybrydy 48V. Wersja z napędem 4x4 łączona jest wyłącznie z manualną 6-biegową skrzynią. Krótki pierwszy bieg pozwala nam wyjechać bez palenia sprzęgła, gdy auto się zakopie. Dopracowano także systemy wsparcia na bezdrożach, które oferują różne ustawienia napędu na konkretne warunki terenowe. Cały pojazd dookoła chroniony jest płytami z tworzywa sztucznego, co pozwoli uniknąć kosztownych uszkodzeń, gdy postanowimy zjechać z asfaltu.
Podsumowanie
Choć segment SUV-ów ewidentnie odbiega od swojego pierwotnego off-roadowego przeznaczenia, to wciąż wiele marek zdaje się poważnie podchodzić do terenowego przeznaczenia swoich samochodów. Warto zwrócić uwagę na wersje specjalne, które posiadają użyteczne modyfikacje i umożliwiają faktycznie zjechać ze szlaku utwardzonych dróg. Warto też podkreślić, że takie nastawienie nie jest też obce producentom samochodów premium - Mercedes, Audi czy Volvo prześcigają się w opracowywaniu coraz nowszych i efektywniejszych systemów, które pomagają poruszać się w terenie. Po części tak kształtuje się przyszłość off-roadu, który w ten sposób staje się przystępniejszy szczególnie dla tych mniej doświadczonych kierowców.
